İlk Çağ Uygarlıkları
Mezopotamya Uygarlığı
(MÖ 3000-MÖ VII.yy)
Anadolu'nun güneydoğusundan (Toroslar'-dan) Basra Körfezine kadar uzanan, Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgedir. Nehirlerin akış yönüne göre Aşağı ve Yukarı Mezopotamya olmak üzere iki coğrafî bölgeye ayrılmıştır. Bu uygarlığı beş devlet meydana getirmiştir.
Uygarlığa Ait Genel Özellikler
1) Kurucuları ve uygarlığın öncüleri Sümer-ler'dir.
2) Egemenlik anlayışı genelde mutlak ve teokratiktir.
3) Ülke bataklıklar kurutularak meydana getirildiği için, eserler kerpiç ve tuğladan yapılmıştır (taş yok). Bu nedenle, Mezopotamya uygarlıklarından günümüze çok az mimarî eser kalıntıları ulaşmıştır.
Sümerler
- Orta Asya göçleri sonunda kurulmuştur.
- MÖ 3000'de çivi yazısını bularak tarih devirlerini başlatmışlardır.
- Şehir devletleri şeklinde yönetilmişlerdir (Ur, Uruk, Kiş ve Lagaş). Bu şehir devletlerinin başında Patesi adı verilen krallar bulunurdu. Bunlar, hem dinî, hem de siyasî güce sahiplerdi.
- Urgakina kanunları; ilk yazılı kanunlarıdır.
- Matematik ve astronomide ilerlemişlerdir.
- Çok tanrılı dinlere inanmışlar (Özellikle tabiat güçlerine) ve Ziggurat adı verilen tapınaklar yapmışlardır. Bu tapınaklar aynı zamanda rasathane işlevi görmüştür. Sümerlerde din inancı maddîdir. (Almak için vermek inancı)
- Başlangıçta ölümden sonraki hayata inanırlardı. Samilerin Mezopotamya'ya gelmesinden sonra bu inanç kaybolmuştur.
- Gılgamış, Yaradılış ve Tufan destanları, Sümerlere aittir.
Babiller
- Mutlak krallıklar şeklinde yönetilmişlerdir. Kralları rahip-kral şeklinde kutsal sayılmıştır.
- Hammurabi Kanunları, Sümer kanunlarından alınarak gelişmiştir. Kısas esasına dayanır. İlk Anayasa özelliği gösterir.
- Yıldız bilimi (burçlar) ile uğraşmışlardır.
- Bilinen en önemli eser Asma Bahçeleri'dir.
- Babil Kulesi önemlidir.
Akadlar
Mezopotamya'da kurulan ilk imparatorluktur. İlk düzenli ordu sistemi bu medeniyet tarafından oluşturulmuştur. Başkenti Agade'dir.
Asurlular
Kuzey (Yukarı) Mezopotomya'da kurulmuşlardır. Ülkeleri dağlık olduğu için kara ticaretine yönelmişler bu amaçla Anadolu'da birçok ticaret kolonisi kurmuşlardır. Bu şekilde Mezopotamya kültürünü Anadolu'ya taşımışlardır.
- Anadolu'ya yazıyı götüren (M.Ö.2000) ve Anadolu'da yazılı tarih çağlarını başlatan Asurlardı. (İlk yazılı belgeler Kayseri-Kültepe çevresinde).
- İlk kütüphane de Asurlulara aittir.
Elamlar
Diğer Mezopotamya uygarlıklarından etki-lenmişlerdir. Başkentleri Sus şehridir.
Mısır Uygarlığı
(MÖ 3000'den MÖ 525'e kadar)
Kuzey Afrikada Nil nehri havzasında kurulmuş ve Aşağı ve Yukarı olmak üzere 2 coğrafî bölüme ayrılmıştır.
Etrafı çöllerle çevrili olduğu için istilâya fazla uğramamış, diğer uygarlıklardan etkilenmemiştir. Mısır uygarlığı sadece Mısırlılar'a aittir.
- Başlangıçta şehir devletleri şeklinde yönetilen Mısır, Firavun adı verilen kralların önderliğinde merkezî yönetime sahip olmuştur. Mısır ülkesi Nom denilen illere ayrılmıştır. Her ilin başında merkezden gönderilen valiler bulunurdu.
Piramit: Firavun mezarları
Labirent: Halk mezarları günümüze kadar ilgi çekiciliğini devam ettirmiştir.
- Mısırlılar hayatın ölümden sonra devam ettiğine inandıkları için cesetlerini mumyala-mışlardır.
- Resim yazısı olan Hiyeroglifi kullanmışlar ve bir çeşit kağıt olan Papirüsü bulmuşlardır.
- Güneş yılına dayalı ilk takvimi îcad etmişlerdir. Nil nehri ve tarımsal faaliyetler mevsimlerin adlandırılmasında etkili olmuştur. Mısır takvimi Milâdî takvimin temelini oluşturur.
- Tıp, eczacılık, geometri ve astronomide ilerlemişlerdir.
- Tanrı-kral anlayışları sebebiyle yazılı hukuk fazla gelişmemiştir.
- Persler tarafından yıkılmıştır.
Anadolu Uygarlıkları
Anadolu, iklimi, jeopolitik konumu tarım, hayvancılık ve ticarete elverişli oluşu, göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle ilkçağda önemli bir konuma sahiptir. Çeşitli uygarlıkların kurulduğu bir bölgedir.
Anadolu'da Tarih öncesinde de önemli yerleşim birimleri kurulmuştur.
Antalya yakınlarında Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaraları, Antakya'daki Mağaracık yontma taş devrine uzanan en eski yerleşme yerleridir.
Cilalı taş devrinde ise Çatalhöyük, Hacılar, Beycesultan Sakçagözü, Çayönü yerleşim merkezleridir.
Maden devrinde ise Truva, Alişar ve Alacahöyük önemli merkezlerdir.
(MÖ 3000-MÖ VII.yy)
Anadolu'nun güneydoğusundan (Toroslar'-dan) Basra Körfezine kadar uzanan, Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgedir. Nehirlerin akış yönüne göre Aşağı ve Yukarı Mezopotamya olmak üzere iki coğrafî bölgeye ayrılmıştır. Bu uygarlığı beş devlet meydana getirmiştir.
Uygarlığa Ait Genel Özellikler
1) Kurucuları ve uygarlığın öncüleri Sümer-ler'dir.
2) Egemenlik anlayışı genelde mutlak ve teokratiktir.
3) Ülke bataklıklar kurutularak meydana getirildiği için, eserler kerpiç ve tuğladan yapılmıştır (taş yok). Bu nedenle, Mezopotamya uygarlıklarından günümüze çok az mimarî eser kalıntıları ulaşmıştır.
Sümerler
- Orta Asya göçleri sonunda kurulmuştur.
- MÖ 3000'de çivi yazısını bularak tarih devirlerini başlatmışlardır.
- Şehir devletleri şeklinde yönetilmişlerdir (Ur, Uruk, Kiş ve Lagaş). Bu şehir devletlerinin başında Patesi adı verilen krallar bulunurdu. Bunlar, hem dinî, hem de siyasî güce sahiplerdi.
- Urgakina kanunları; ilk yazılı kanunlarıdır.
- Matematik ve astronomide ilerlemişlerdir.
- Çok tanrılı dinlere inanmışlar (Özellikle tabiat güçlerine) ve Ziggurat adı verilen tapınaklar yapmışlardır. Bu tapınaklar aynı zamanda rasathane işlevi görmüştür. Sümerlerde din inancı maddîdir. (Almak için vermek inancı)
- Başlangıçta ölümden sonraki hayata inanırlardı. Samilerin Mezopotamya'ya gelmesinden sonra bu inanç kaybolmuştur.
- Gılgamış, Yaradılış ve Tufan destanları, Sümerlere aittir.
Babiller
- Mutlak krallıklar şeklinde yönetilmişlerdir. Kralları rahip-kral şeklinde kutsal sayılmıştır.
- Hammurabi Kanunları, Sümer kanunlarından alınarak gelişmiştir. Kısas esasına dayanır. İlk Anayasa özelliği gösterir.
- Yıldız bilimi (burçlar) ile uğraşmışlardır.
- Bilinen en önemli eser Asma Bahçeleri'dir.
- Babil Kulesi önemlidir.
Akadlar
Mezopotamya'da kurulan ilk imparatorluktur. İlk düzenli ordu sistemi bu medeniyet tarafından oluşturulmuştur. Başkenti Agade'dir.
Asurlular
Kuzey (Yukarı) Mezopotomya'da kurulmuşlardır. Ülkeleri dağlık olduğu için kara ticaretine yönelmişler bu amaçla Anadolu'da birçok ticaret kolonisi kurmuşlardır. Bu şekilde Mezopotamya kültürünü Anadolu'ya taşımışlardır.
- Anadolu'ya yazıyı götüren (M.Ö.2000) ve Anadolu'da yazılı tarih çağlarını başlatan Asurlardı. (İlk yazılı belgeler Kayseri-Kültepe çevresinde).
- İlk kütüphane de Asurlulara aittir.
Elamlar
Diğer Mezopotamya uygarlıklarından etki-lenmişlerdir. Başkentleri Sus şehridir.
Mısır Uygarlığı
(MÖ 3000'den MÖ 525'e kadar)
Kuzey Afrikada Nil nehri havzasında kurulmuş ve Aşağı ve Yukarı olmak üzere 2 coğrafî bölüme ayrılmıştır.
Etrafı çöllerle çevrili olduğu için istilâya fazla uğramamış, diğer uygarlıklardan etkilenmemiştir. Mısır uygarlığı sadece Mısırlılar'a aittir.
- Başlangıçta şehir devletleri şeklinde yönetilen Mısır, Firavun adı verilen kralların önderliğinde merkezî yönetime sahip olmuştur. Mısır ülkesi Nom denilen illere ayrılmıştır. Her ilin başında merkezden gönderilen valiler bulunurdu.
Piramit: Firavun mezarları
Labirent: Halk mezarları günümüze kadar ilgi çekiciliğini devam ettirmiştir.
- Mısırlılar hayatın ölümden sonra devam ettiğine inandıkları için cesetlerini mumyala-mışlardır.
- Resim yazısı olan Hiyeroglifi kullanmışlar ve bir çeşit kağıt olan Papirüsü bulmuşlardır.
- Güneş yılına dayalı ilk takvimi îcad etmişlerdir. Nil nehri ve tarımsal faaliyetler mevsimlerin adlandırılmasında etkili olmuştur. Mısır takvimi Milâdî takvimin temelini oluşturur.
- Tıp, eczacılık, geometri ve astronomide ilerlemişlerdir.
- Tanrı-kral anlayışları sebebiyle yazılı hukuk fazla gelişmemiştir.
- Persler tarafından yıkılmıştır.
Anadolu Uygarlıkları
Anadolu, iklimi, jeopolitik konumu tarım, hayvancılık ve ticarete elverişli oluşu, göç yolları üzerinde bulunması nedeniyle ilkçağda önemli bir konuma sahiptir. Çeşitli uygarlıkların kurulduğu bir bölgedir.
Anadolu'da Tarih öncesinde de önemli yerleşim birimleri kurulmuştur.
Antalya yakınlarında Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaraları, Antakya'daki Mağaracık yontma taş devrine uzanan en eski yerleşme yerleridir.
Cilalı taş devrinde ise Çatalhöyük, Hacılar, Beycesultan Sakçagözü, Çayönü yerleşim merkezleridir.
Maden devrinde ise Truva, Alişar ve Alacahöyük önemli merkezlerdir.
